Gecikmiş Dil Konuşma
Çocuğun dil ve konuşması yaşından beklenenden çok geri ya da dil gelişimi açısından akranlarına göre çok daha yavaşsa, gecikmiş dil ve konuşmadan bahsedilebilir. Gecikmiş dil ve konuşma, işitme problemi ya da diğer duyusal problemler, nörolojik bozukluk, genel gelişimsel gerilik, zihinsel gerilik, sosyal, duygusal veya motor problemler gibi ek tanılar ile birlikte görülebildiği gibi, bu durumlar söz konusu olmaksızın tek başına da ortaya çıkabilir. Normal bir dil gelişimi şu basamakları içerir:
Çocuk 3 aylık olduğunda;
- Mırıldanmalı ve çeşitli ünlü sesleri çıkarabilmelidir,
- Gözlerini bir nesne üzerinde sabitleştirebilmeli, nesne hareket ederken onu takip edebilmelidir,
- Gülümsemelidir,
- İhtiyaçları karşılandığında ağlamayı kesmeli ve yatıştırılabilmelidir.
Çocuk 6 aylık olduğunda;
- Çeşitli yüz ifadeleri yapabilmelidir,
- Çeşitli sesler kullanabilmelidir,
- Bazı davranışları önceden tahmin edebiliyor olmalıdır; onu beslemek üzere olduğunuzu,
- Kucağınıza almak istediğinizde kollarını uzatabilmelidir,
- İnsanlara, neler yaptıklarına ilgi göstermelidir.
Çocuk 9 aylık olduğunda;
- Annenin dikkatini yönelttiği yere ilgi duymalıdır,
- Güle güle, alkış gibi anlamlı jestleri olmalıdır; Uzattığınız iki nesne arasında tercih ettiğini alabilmelidir,
- Emin olmadığı anlarda annesinin yüz ifadesini kontrol edebilmelidir,
- Nesneler gözükmese de var olduğunu anlayabilmelidir,
- Henüz söyleyemiyor olsa bile bazı kelimelerin anlamlarını ayırt edebiliyor olmalıdır.
- Paylaşabilmeli ve sırasını beklemeyi öğrenebilmelidir.
- Bir eyleme devam etmenizi istiyorsa size bunu jest, mimik ve seslerle anlatabilmelidir.
Çocuk 1 yaşına geldiğinde;
- Aile üyelerini tanır.
- Tanıdığı ve tanımadığı kişiler karşısındaki tepkileri farklıdır.
- Gün içerisinde birçok kez göz teması kurar; örneğin sizi kızdırmak isterken, yapmasını istediğiniz davranışları yapmadığınız zaman.
- ‘Ver, Gel, Hayır’ gibi jestlerin anlamlarını anlamalılar,
- İsteklerini işaret ederek gösterebilmelidir,
- İşaret ettiğiniz nesneyi takip edebilmeli, dikkatini yöneltebilmelidir,
- İlgilerini sizinle paylaşmak isteyebilirler, ilgilendikleri şeyi gösterebilmelidirler,
- Mutluluk, korku, üzüntü gibi belli duygularını belli edebilmelidir,
- Etrafındakilere ilgilidirler,
- İsimlerini bilmelidirler,
- Konuşan kişilere dikkatlerini vermelidirler,
- Başkasının ses tonlarını yorumlayabilmelidirler; mutlu, kızgın,
- Kelime söylemeye başlamalıdırlar; anlaşılır olmak zorunda değildir.
- Sembolik oyun oynamaya başlarlar (-mış gibi yapma, örneğin bir kutuyu oyuncak araba gibi sürme).
18 aylık olduğunda;
- İşaret ettiği şeye bakıp bakmadığınızı kontrol edebilir,
- Konuşulanlara ilgi duymalıdır,
- Başka çocuklara ilgi duymalı ve onların oyununa katılmayı istemelidir,
- Komut alabiliyor olmalıdır,
- Bazı kelimeleri ve ifadeleri anlayabilmelidir; vücudun bölümleri, giysiler, kişiler, basit sıfatlar, duygular,
- Başkalarının da anlayabileceği sözcükleri olmalıdır (en az 50 sözcük).
2 yaşına geldiğinde;
- Yetişkinlerle aktif olarak iletişim kurmalı onlara bir şeyler söylemeli, yüzlerine bakmalıdırlar,
- En az 2 kelimeli cümleler kurabilir ve daha uzun yapılar kullanabilirler,
- Kendilerinden ben, kendim gibi kelimelerle bahsedebilmelidirler,
- Dikkat süreleri kısa olsa da bir oyunu birkaç dakika oynamayı sürdürebilmelidirler,
- Sıra ve düzen mantığını anlamaya başlarlar,
- ‘Nerede? İçinde, Üstünde’ gibi yer ve konum bildiren yapıları anlar ve kullanırlar.
3 yaşına geldiğinde;
- Soru cümleleri, emir cümleleri, olumsuz cümleleri kullanabilmelidirler,
- Uzun süreli göz teması kurabilmelidirler,
- 3,4,5 kelimeli cümleler oluşturarak birçok farklı şey söyleyebilmelidirler,
- Etrafında olan olaylara basit yorumlar yapabilmelidirler,
- Nesnelerin hangi işte kullanıldığını bilmelidirler,
- Kız ve erkek sözcüklerinin kim için kullanıldığını bilmelidirler.
Eğer Bebeğiniz;
- 0-3 ay arasında gülümsemiyorsa,
- 4-7 ay arasında ba-ba, ga-ga gibi sesler çıkarmıyorsa,
- 7-12 ay arasında sadece işaret etme gibi belirli jestleri kullanıyorsa ve çok sınırlı oranda ses çıkarıyorsa,
- 7 ay-2 yaş arasında başkalarının ne söylediğini anlayamıyorsa,
- 12-18 ay arasında yalnızca birkaç sözcük kullanıyorsa,
- 18- ay 2 yaş arasında ürettiği sözcükler hiç anlaşılmıyorsa,
- 1,5-3 yaş arasında sözcükleri dizip cümle kuramıyorsa,
- 2-3 yaş arasında akranları ile iletişime geçemiyor ve oyun kuramıyorsa,
Gelişimsel dil bozuklukları açısından risk altında olabilir. Dil ve konuşma terapisti tarafından değerlendirilmelidir.